W przypadku odcinka szyjnego kręgosłupa mechaniczne diagnozowanie i terapia (MDT) znajduje również zastosowanie w leczeniu dyskopatii, rwy barkowej, bólów głowy pochodzenia odkręgosłupowego. Uszkodzenia dysku w odcinku szyjnym kręgosłupa, zmiany zwyrodnieniowe, kręgozmyki, przeciążenia mogą dawać objawy w postaci bólu głowy, drętwienia, osłabienia kończyny górnej lub bólu w okolicy międzyłopatkowej.
Anatomia i biomechanika odcinka szyjnego kręgosłupa
Krążki międzykręgowe w odcinku szyjnym u osoby dorosłej różnią się od dysku w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Dzieje się tak ze względu na różnice w budowie kręgów odcinka szyjnego. Dyski w odcinku szyjnym składają się z czterech struktur:
- przedniej części pierścienia włóknistego, grubszej od przodu, zwężającej się w kierunku bocznym,
- centralnie położonego jądra miażdżystego,
- tkanka okostnowo-powięziowa pokrywająca obszar stawów utworzonych między wyrostkami stawowymi sąsiednich kręgów,
- cienka tylna część pierścienia włóknistego.
Kręgosłup szyjny można podzielić pod względem funkcjonalnym na dwa odrębne obszary:
- Górne segmenty szyjne – połączenie czaszki i dwa pierwsze kręgi szyjne (C0 – C2).
- Środkowe i dolne segmenty szyjne – połączenie drugiego i trzeciego kręgu szyjnego, aż do pierwszego kręgu piersiowego (C2 – Th1).
Rotacje w kręgosłupie szyjnym
W kręgosłupie szyjnym zachodzą ruchy rotacji, zgięcia bocznego (ucho w kierunku barku), zgięcia, wyprostu, potakiwania, cofania i wysuwania głowy. Większość ruchu rotacji zachodzi w segmencie C1- C2, dzięki odmiennej budowie dwóch pierwszych kręgów odcinka szyjnego. Zgięcie i przeprost możliwe są we wszystkich segmentach odcinka szyjnego, jednak zapoczątkowane zostają w dolnych segmentach C4-C7. Podczas ruchu cofania (retrakcji) i wysuwania głowy, górne i dolne segmenty poruszają się w przeciwnych kierunkach.
Retrakcja to maksymalne zgięcie górnych segmentów i przeprost dolnych, wysunięcie to maksymalny przeprost górnych i pewny stopień zgięcia dolnych segmentów.
Zakres ruchu zmniejsza się wraz z wiekiem. Niektóre ruchy, jak zgięcie boczne i rotacja, są sprzężone, czyli towarzyszą sobie nawzajem.
- Ruch zgięcia powoduje przemieszczenie jądra miażdżystego ku tyłowi, poszerzenie kanału kręgowego, napinanie korzeni nerwów rdzeniowych oraz rdzenia kręgowego.
- Przeprost powoduje przesunięcie jądra ku przodowi, zwężenie kanału kręgowego, rozluźnienie korzeni rdzeniowych oraz rdzenia kręgowego.
- Rotacja i zgięcie boczne jako ruchy sprzężone powodują przemieszczenie jądra w kierunku przeciwnym do ruchu. Korzenie nerwów rdzeniowych napinają się w przypadku zgięcia bocznego w przeciwną stronę.
Dobór ćwiczeń przez fizjoterapeutę – Mechaniczne Diagnozowanie i Terapia
Wykorzystując MDT, znając biomechanikę i anatomię odcinka C kręgosłupa, obszar występowania i promieniowania bólu (rwa ramienna), fizjoterapeuta określa czy pochodzenie danych dolegliwość jest odkręgosłupowe – jeśli tak to na jakiem segmencie leży przyczyna dolegliwości. Dobiera ćwiczenie mające umożliwić regenerację struktury będącej przyczyną zaburzeń. Poniższy schemat przedstawia unerwienie obszarów ciała, pochodzące z segmentów odcinka szyjnego kręgosłupa.
Jak uniknąć rozwoju schorzenia odcinka szyjnego?
Terapeuta edukuje pacjenta w zakresie ergonomii i dalszego postępowania. Jednak to pacjent jest odpowiedzialny za dalszy rozwój swojego schorzenia. Dlatego należy zachowywać właściwą pozycję podczas pracy przy komputerze czy w czasie jazdy samochodem. Dostosować swoje otoczenie w domu i w pracy tak, aby jak najmniej obciążać swoje ciało, układ mięśniowo-szkieletowy. Nie jest to łatwe, zwłaszcza jeśli praca wymusza określoną pozycję. Dlatego poza pracą należy zadbać o określoną aktywność fizyczną, pozwalającą wyrobić odpowiednią wytrzymałość mięśni obciążanych pracą.
Prawidłowa pozycja za kierownicą.
Prawidłowa pozycja przed komputerem.
MDT to metoda, która wymaga zaangażowania pacjenta i samodyscypliny. Nie jest metodą leczenia objawowego, ale przyczynowego – kładzie ogromny nacisk na wywiad, edukacje pacjenta i profilaktykę nawrotów dolegliwości.
