Dyskopatia: przyczyny, leczenie i zapobieganie

Jedną z częstszych przyczyn bólu kręgosłupa jest choroba krążka międzykręgowego. Znajduje się on pomiędzy dwoma kręgami. Jego rola polega na łączeniu trzonów i, dzięki swojej elastyczności, amortyzacji obciążeń. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z pierścienia włóknistego, w środku, którego znajduje się jądro miażdżyste. Galaretowate, dobrze uwodnione jądro pozwala na zmianę położenia kręgów względem siebie i płynne ruchy kręgosłupa. Pierścień włóknisty utrzymuje je w strefie centralnej, nie pozwalając na jego nadmierne przemieszczenie

Ryc. Anatomia prawidłowa kręgosłupa

Dyskopatia to proces zwyrodnieniowy krążków międzykręgowych, który rozpoczyna się w młodym wieku i nasila z biegiem czasu.

Przyczyny dyskopatii – skąd bierze się ten problem?

Dzieje się tak pod wpływem nieprawidłowych obciążeń kręgosłupa, związanych z codzienną aktywnością oraz pracą zawodową. Syndromem naszych czasów jest zbyt mała aktywność fizyczna i przeciążanie kręgosłupa w statycznych, długo utrzymywanych pozycjach, takich jak siedzenie i pochylanie głowy nad smartfonem.

Mała aktywność fizyczna oraz spędzanie wielu godzin w pozycji siedzącej powoduje, że mięśnie brzucha i grzbietu, które odpowiadają za ustabilizowanie kręgosłupa i utrzymanie wyprostowanej postawy, stają się słabe, wiotczeją i przestają być podporą dla kręgosłupa.

Powoduje to nieprawidłowy rozkład obciążeń na kręgi i znajdujące się pomiędzy nimi dyski, utratę zdolności do dobrego ustabilizowania kręgosłupa, co z czasem może doprowadzić do deformacji. Pozycja siedząca, do której w procesie ewolucji nie przystosował się jeszcze kręgosłup człowieka, powoduje przeciążenia dysków w odcinku lędźwiowym rzędu ok. 150 kg. Natomiast głowa pochylona nad smartfonem powoduje przy kącie pochylenia 60° obciążenie dysków szyjnych rzędu 27 kg.

Jeśli odczuwasz ból, konieczne może być rozpoczęcie odpowiedniej terapii. Prowadzimy skuteczną rehabilitację w Gdańsku.

Co dzieje się z krążkiem międzykręgowym przy dyskopatii?

Przeciążenia doprowadzają do szeregu powtarzających się mikrourazów, skutkujących stopniowo pogłębiającym się pękaniem pierścienia i powstawania w nim szczelin. Dysk odwadnia się, traci zdolności amortyzujące i może znacznie obniżyć swoją wysokość. Postępuje jego zwyrodnienie i niszczenie. Sam dysk nie jest unerwiony, ale w procesie degeneracji mogą wrastać w niego zakończenia nerwowe, a przez to uszkodzony dysk może stać się sam źródłem tzw. bólu dyskogennego.

Ryc. Wypadnięcie jądra miażdżystego

Na dalszym etapie rozwoju choroby krążka międzykręgowego jądro miażdżyste może przemieścić się poza obrys zewnętrzny dysku, uwypuklając pierścień włóknisty w kierunku kanału kręgowego, lub nawet przerwać go i wydostać się do kanału kręgowego. Wtedy dochodzi do ucisku znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie korzenia nerwowego. Jest to delikatna struktura nerwowa, która jak kabel łączy rdzeń kręgowy z nerwami obwodowymi, unerwiającymi mięśnie. Wychodzą one na zewnątrz kręgosłupa przez otwory, gdzie mogą być uciśnięte.

Podrażnienie korzenia nerwowego wywołuje ból promieniujący z kręgosłupa do kończyn, zwany rwą, ze względu na swój ostry, rwący, ciągnący charakter. W odcinku szyjnym uwypuklający się dysk może ucisnąć rdzeń kręgowy. Niestety wystąpienie dyskopatii na jednym poziomie kręgosłupa doprowadza wskutek przeciążeń do objęcia procesem zwyrodnieniowym innych poziomów. Mówimy wtedy o dyskopatii wielopoziomowej – konieczne jest wówczas jak najszybsze rozpoczęcie leczenia.

Ból kręgosłupa w dyskopatii

Ból będący następstwem choroby krążka międzykręgowego może mieć dwojaki charakter.

Pierwszy typ bólu w dyskopatii

Pierwszy typ to ból tępy i rozlany, stopniowo narastający. Nasila się po staniu, siedzeniu, chodzeniu, a ustępuje w pozycji leżącej. Daje o sobie znać w czasie pochylania się do przodu, np. w czasie odkurzania, mycia włosów nad wanną, prac w ogrodzie. Trudno jest później powrócić do pozycji wyprostowanej. Ten typ bólu jest charakterystyczny dla choroby krążka międzykręgowego przed przerwaniem pierścienia włóknistego.

Drugi typ bólu w dyskopatii

Drugi typ bólu to nagły, ostry ból, pojawiający się po gwałtownym przeciążeniu kręgosłupa przy schylaniu się czy podnoszeniu ciężkich przedmiotów, lub przy skręcie tułowia. Z badań biomechanicznych wiemy, że przy dźwignięciu ciężaru 10 kg z ziemi przy wyprostowanych kończynach i pochylonym tułowiu, obciążenie na dysk lędźwiowo-krzyżowy wynosi aż 420 kg.

Ból, tego typu zwany jest potocznie lumbago lub postrzałem. Jest on przeszywający, ostry, a najmniejszy ruch powoduje jego nasilenie. Zwykle jest on ograniczony do kręgosłupa, ale w przypadku ucisku dysku na korzeń nerwowy może promieniować do pośladka, uda, podudzia i stopy (rwa kulszowa, udowa) lub barku, ramienia, przedramienia i ręki (rwa barkowa, rwa ramienna ). Z reguły dotyczy jednej kończyny. Odruchowy skurcz mięśni unieruchamia kręgosłup w znacznym skrzywieniu. Nasila go kaszel i kichanie. Tak ostre objawy są następstwem przerwania pierścienia włóknistego i uwypuklenia się lub nawet wypadnięcia dysku do kanału kręgowego.

Co zrobić, żeby zapobiec dyskopatii?