Znaczna część społeczeństwa zapytana “Czy jest Pan/Pani w stanie wskazać w swoim otoczeniu osobę, która boleśnie miesiączkuje?”, zapewne odpowiedziałaby twierdząco. Problem ten jest bardzo powszechny wśród młodych kobiet, a częstość jego występowania sięga nawet 90% w niektórych populacjach! Tak ważne jest więc, aby posiadać choćby podstawową wiedzę w tym zakresie oraz być świadomym, że dolegliwości te nie są u kobiet “normą” czy “urodą”. Ze względu na rozległość problemu, cały czas poszukuje się sposobów oraz technik łagodzenia bolesnego miesiączkowania. Ważną rolę odgrywa tu również fizjoterapia, co zostanie przedstawione w poniższym artykule.
Czym jest bolesne miesiączkowanie?
Bolesne miesiączkowanie można podzielić na pierwotne i wtórne, jednak w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11, występuje ono bez wspomnianego podziału. Nadana definicja określa, iż schorzenie to może być spowodowane endometriozą, adenomiozą, torbielami jajników lub mieć charakter idiopatyczny. Bolesne miesiączkowanie charakteryzuje się cyklicznym, ostrym, pulsującym, palącym lub kłującym bólem w dolnej części brzucha, okolicy pępka lub nadłonowej, który może promieniować do ud i dolnej części pleców. Ból ten poprzedza miesiączkę lub jej towarzyszy i utrudnia wykonywanie codziennych czynności.
Dodatkowo kobiety zmagające się z bólem w trakcie menstruacji mogą doświadczyć innych dolegliwości, takich jak ból głowy, mdłości, wymioty czy biegunka.
Bolesne miesiączkowanie ma również wpływ na jakość życia kobiet, doprowadzając do zmniejszenia poczucia atrakcyjności, nieobecności w szkole i pracy, gorszej jakości snu oraz ograniczenia w tym czasie aktywności fizycznej.
Jakie są przyczyny bolesnych miesiączek?
Czynniki ryzyka występowania bolesnego miesiączkowania można podzielić na niemodyfikowalne oraz behawioralne.
Niemodyfikowalne czynniki występowania bolesnego miesiączkowania
- Bolesne miesiączkowanie w rodzinie
- Młodszy wiek
- Wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki (<12 r.ż)
- Krwawienie miesiączkowe trwające >7 dni
Behawioralne czynniki występowania bolesnego miesiączkowania
- Niedowaga i nadwaga/otyłość (BMI < 20 oraz > 30)
- Palenie tytoniu
- Spożywanie kofeiny
- Objawy psychospołeczne, takie jak: stres, depresja oraz stany lękowe
Warto więc zaznaczyć, iż styl życia również wpływa na ryzyko pojawienia się bolesnych menstruacji, a dbając o codzienne nawyki (odpowiednią dietę i suplementację, ograniczenie używek oraz stresu), jesteśmy w stanie zredukować niechciane dolegliwości.
Jakie leki stosować na bolesne miesiączki?
Wielu kobietom czas miesiączki może kojarzyć się z sięganiem po niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak: ibuprofen, ketoprofen czy naproksen. Są one często stosowane jako leczenie pierwszego rzutu w łagodzeniu bólu podczas menstruacji. Przyjmowanie NLPZ niesie jednak ze sobą ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych, do których należą przede wszystkim objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty i zgaga.
W łagodzeniu bolesnego miesiączkowania, w sytuacji gdy kobieta nie planuje zajścia w ciąże, stosuje się także terapie hormonalne, m.in. złożone doustne środki antykoncepcyjne.
Rola fizjoterapii w łagodzeniu bólu miesiączkowego
W wielu badaniach podkreśla się rolę fizjoterapii w łagodzeniu bólu oraz innych dolegliwości bolesnego miesiączkowania. Poniżej opisano kilka z dostępnych narzędzi terapeutycznych. Należy jednak podkreślić, iż dla każdej pacjentki dobierana jest odpowiednia do jej stanu terapia, która może znacznie wykraczać poza wspomniane niżej metody.
Terapia manualna
Jedną z wykorzystywanych w bolesnym miesiączkowaniu metod jest terapia manualna, która stanowi zarówno narzędzie diagnostyczne, jak i terapeutyczne. Stosując takie interwencje jak mobilizacja przepony, normalizacja napięcia mięśni dna miednicy, mobilizacja segmentów lędźwiowego odcinka kręgosłupa, terapia punktów spustowych oraz poizometryczna relaksacja odpowiednich mięśni, można doprowadzić nie tylko do zmniejszenia nasilenia bólu, ale również wpłynąć na czas jego trwania.
Ćwiczenia na łagodzenie bólu miesiączkowego
Kolejną częścią terapii są różnego rodzaju ćwiczenia (np. ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia mięśni dna miednicy) oraz odpowiednio dobrana aktywność fizyczna. Należy jednak zwrócić uwagę na utrzymywanie jej regularności, aby zauważyć efekty.
Kinesiotaping
Znaną metodą, stosowaną w różnych schorzeniach, jest kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne, KT). W technice tej wykorzystuje się elastyczne plastry mogące rozciągać się wzdłużnie do 120–140% swojej pierwotnej długości, zachowując elastyczność zbliżoną do skóry.
Przyjęto, że KT jest w stanie m.in.: zwiększyć krążenie krwi i limfy, poprawić wydajność mięśni i zredukować ich napięcie oraz zmniejszyć ból. To rozwiązanie wdraża się więc również w bolesnych miesiączkach, stosując różnego rodzaju aplikacje, zarówno w okolicy podbrzusza, jak i odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Uzyskane efekty to zarówno zmniejszenie nasilenia oraz częstotliwości odczuwanego bólu, jak i wspomaganie w aktywności fizycznej w trakcie menstruacji.
Fizykoterapia
Cenione w przypadku bolesnych miesiączek są także zabiegi z zakresu fizykoterapii. Należą do nich m.in. termoterapia oraz prądy TENS.
Zarówno ciepło-, jak i zimnolecznictwo z powodzeniem stosuje się w celu łagodzenia bólu, a na rynku znajdziemy kompresy, okłady, plastry i termofory, które najczęściej
układane są miejscowo, w obszarze bolesnym.
Przezskórna stymulacja elektryczna nerwów (ang. TENS – transcutaneous electrical nerve stimulation) również stosowana jest z powodzeniem u kobiet doświadczających bolesnego miesiączkowania, w celu zmniejszenia nasilenia bólu. Najczęściej stosuje się TENS konwencjonalny (ang. HF-TENS). Elektrody umieścić można zarówno na podbrzuszu, jak i w okolicy odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Podczas zabiegu odczuwa się intensywne, ale komfortowe i niebolesne parestezje (mrowienie/kłucie), a w celu podtrzymania tych odczuć, w trakcie zabiegu zwiększa się natężenie prądu.
Leczenie bolesnych miesiączek u fizjoterapeuty uroginekologicznego
Współczesna medycyna ma wiele do zaoferowania kobietom zmagającym się z bolesnymi miesiączkami, dlatego tak ważne jest, aby w momencie zauważenia dolegliwości zgłosić się do ginekologa, fizjoterapeuty uroginekologicznego oraz (wedle wskazań) innych specjalistów i dobierając odpowiednią ścieżkę terapeutyczną, dać szansę na uwolnienie się od niechcianych dolegliwości.
