Ból kręgosłupa u dzieci i młodzieży w obecnych czasach występuje coraz częściej, a granica wiekowa jego pojawienia obniża się. Z ankietowych badań dr n. med. Wojciecha Glinkowskiego z Katedry i Kliniki Ortopedii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przeprowadzonych na grupie 1364 dzieci w wieku 11-17 lat wynika, że na dolegliwości bólowe kręgosłupa skarży się 62%, przy czym u 17% występuje ból długotrwały z przerwami a u 3% ból bez przerwy. Najczęściej jest to ból krzyża lub okolicy lędźwiowej – 30%, w dalszej kolejności ból karku-29% i kręgosłupa piersiowego-18%.
Możliwe przyczyny bólu kręgosłupa u dzieci
Duża część tych dolegliwości związana jest z siedzącym trybem życia, liczbą godzin spędzanych przed komputerem lub ze smartfonem. Nieprawidłowa, przyjmowana na długie godziny pozycja doprowadza do zaburzeń napięć mięśniowych, ponieważ niektóre mięśnie stają się rozciągnięte i osłabione (np. pośladkowe, prostownik grzbietu), a inne zbyt napięte i przykurczone (np. mięśnie piersiowe i kulszowo-goleniowe z tyłu uda). Taka nierównowaga napięć mięśniowych doprowadza do powstania wad postawy, a w konsekwencji bólu kręgosłupa. Postawa polegająca na wysunięciu głowy do przodu, uwypukleniu brzucha i zwiększeniu garbienia jest skutkiem właśnie takich nawyków.
Bólom kręgosłupa sprzyja zbyt ciężki plecak noszony asymetrycznie na jednym ramieniu.
Nierozpoznana asymetria długości kończyn, prowadząca do skrzywień w dolnym odcinku kręgosłupa również może się manifestować się bólami w tym odcinku. Wkładka wyrównująca skrót niweluje najczęściej dolegliwości.
Kolejną przyczyną jest wiotkość stawowo-więzadłowa, manifestująca się hipermobilnością stawów czyli nadmiernym zakresem ruchomości w stawach obwodowych i stawach kręgosłupa. Część z tych pacjentów może mieć przyczynę tego zjawiska w chorobach genetycznie uwarunkowanych jak Zespól Marfana lub Choroba Ehlersa–Danlosa. Charakterystyczne są bóle wędrujące, w różnych okolicach ciała.
U chłopców bóle kręgosłupa mogą być również związane ze zbyt intensywnym, bez kontroli trenera treningiem na siłowni, a w szczególności wykonywaniem tzw. martwych ciągów. Może dochodzić wtedy do poważnych uszkodzeń w kręgosłupie i stawach.
Bóle dolnego odcinka kręgosłupa są objawem dolegliwości u pacjentów z kręgozmykiem polegającym na przemieszczaniu kręgów względem siebie z powodu przerwy w łuku kręgu zwanej kręgoszczeliną. Kręgosłup na tym odcinku staje się mniej stabilny. Stan takli leczy się specjalistycznymi ćwiczeniami poprawiającymi stabilizację centralną a w zaawansowanych przypadkach operacyjnie.
Bóle karku oprócz przeciążeń związanych z pozycją ze smartfonem i przy komputerze mogą być powiązane z wadą budowy kręgów szyjnych lub niedoleczonym w niemowlęctwie kręczem szyi.
Bóle kręgosłupa piersiowego, szczególnie w wieku młodzieńczym, mogą być związane z Chorobą Scheuermanna czyli tzw. hyperkifozą dorastających. Dotyczy ona w przeważającej mierze chłopców. Dochodzi w niej do wytworzenia pleców okrągłych z kompensacyjnie pogłębioną lordozą lędźwiową. Przy niewielkich deformacjach kieruje się pacjenta na ćwiczenia, przy większych na leczenie gorsetem ortopedycznym korygującym nadmierną kifozę. Istnieje też jej postać piersiowo-lędźwiowa, która doprowadza do kifozy przejścia piersiowo-lędźwiowego i bólów tej okolicy.
Skoliozy w pierwszych latach po pojawieniu się u dziecka najczęściej nie dają dolegliwości bólowych, ale później dzieci zaczynają odczuwać bóle przeciążeniowe, najczęściej związane z dłuższym chodzeniem, noszeniem cięższego plecaka lub po intensywniejszej aktywności fizycznej. Leczeniem z wybory jest wysokospecjalistyczna kinezyterapia lub leczenie gorsetem ortopedycznym do wieku uzyskania dojrzałości kostnej. Niestety w wieku dorosłym skrzywienie kręgosłupa związane jest z silniejszymi i częstszymi incydentami bólu niż w ogólnej populacji.
Dyskopatia czyli degeneracja i przemieszczenie się krążka międzykręgowego do kanału kręgowego, wcześniej choroba rozpoznawana raczej u dorosłych, jest coraz częstszą patologią obserwowaną w obrazach rezonansu magnetycznego wykonywanego w celach diagnostycznych u młodzieży. Zjawisko to obserwujemy już nawet w wieku 15 lat. Nierzadko towarzyszy jej rwa kulszowa, udowa, a nawet niedoczulica i niedowłady mięśni. Najczęściej pomaga fizjoterapia, ale bywa że brak skuteczności tej formy terapii i farmakoterapii jest przyczyną kierowania młodzież na zabieg operacyjny do neurochirurga.
Trudną do zdiagnozowania przyczyną bólów krzyża jest Zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa. Choroba najczęściej dotyczy chłopców i rozwija się skrycie. Charakterystyczne są dla niej bóle spoczynkowe, w drugiej połowie nocy. Rano odczuwana jest sztywność ustępująca pod wpływem aktywności fizycznej. Dlatego mylona jest często z następstwami siedzącego trybu życia. Wymaga specjalistycznego leczenia farmakologicznego przez lekarza reumatologa i fizjoterapii. Inne choroby jak Łuszczycowe zapalenie stawów, Immunologicznie uwarunkowane choroby zapalne jelit również powinny być brane pod uwagę jako przyczyna dolegliwości.
Osteoporoza młodzieńcza związana z obniżeniem gęstości mineralnej kości i niskoenergetycznymi złamaniami pod wpływem niewielkich urazów. Może objawiać się deformacją kręgosłupa, głównie piersiowego z towarzyszącymi bólami.
Potrzebujesz porady dot. bólu kręgosłupa u dziecka?
Inne przyczyny bólu kręgosłupa u dzieci
Zacznie rzadziej ból kręgosłupa związany jest oraz schorzeniami narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej. np. schorzeniami płuc, serca, przełyku, nerek, pęcherza moczowego i jajników.
Powszechną przyczyna bólów kręgosłupa jest u dziewcząt miesiączka.
Istotna przyczyną jest otyłość działająca poprzez mechanizm pośredni. Doprowadza do powstania wad postawy, które łącznie z przeciążeniem układu kostnego już generują dolegliwości.
U dzieci nie należy zapominać o nowotworach kręgosłupa, a także przerzutach nowotworowych z innych okolic. Zbyt często na początkowych etapach rozwoju przyczyny bólu upatruje się w siedzącym trybie życia, co opóźnia diagnostykę i leczenie.
Na końcu należy też podkreślić, że w ostatnich latach, w związku z nasilaniem się zaburzeń psychicznych w populacji dziecięcej, przyczyną dolegliwości bólowych w układzie ruchu może być depresja. Dolegliwości bólowe jej towarzyszące nie poddają się leczeniu farmakologicznemu i często fizjoterapii. Dlatego zawsze powinny być brane pod uwagę w przypadkach braku poprawy po leczeniu. Skuteczne leczenie farmakologiczne depresji doprowadza do ich ustąpienia.
Z powyższego przeglądu wynika, iż objaw jakim jest ból kręgosłupa może mieć u dzieci szereg przyczyn i nie należy go lekceważyć. Coraz częściej występujące patologie wcześniej dotykające jedynie populację pacjentów dorosłych nakazują zachować czujność. Dlatego zawsze dziecko powinien zbadać lekarz zajmujący się schorzeniami układu ruchu u dzieci (lekarz rehabilitacji lub ortopeda) dysponujący wiedzą na ten temat i możliwością skierowania na dodatkową diagnostykę. W wielu schorzeniach podstawową rolę w leczeniu ma fizjoterapia, a dzieci powinny być kierowane do fizjoterapeuty dziecięcego.
10 konkretnych rad: jak prawidłowo siedzieć przy komputerze?
